GİRİŞ
Vişegrad Grubu, 15 Şubat 1991 tarihinde ‘Vişegrad Üçlüsü’ olarak Macaristan, Polonya ve Çekoslovakya olmak üzere üç ülke arasında kuruldu. Daha sonra Çekoslovakya’nın Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere ikiye ayrılmasından ötürü üye sayısı dörde çıktı ve grup bu dönemden, yani 1993 yılından itibaren ‘Vişegrad Dörtlüsü’ ya da ‘V4’ olarak anıldı (Alpar, 2020). Grup, ismini Macaristan’ın Vişegrad kentinden almıştır. Grubun kuruluş amacı doğu ve batı arasında bir köprü oluşturmak, komünizmin etkilerinden arınmak ve üye ülkeler olarak Avrupa Birliği ve NATO’ya entegre olmak gibi ‘iyi niyetli’ temellere dayanmaktaydı. Fakat 2004 yılında Vişegrad ülkeleri, Avrupa Birliği’ne tam üyelik sonrası Avrupa içinde uyum sorunları ve uzlaşmazlıklar yaşamıştır (Erdem, 2011).
Vişegrad Grubu’nun Oluşumu
Vişegrad Grubu’nun oluşumu aslında oldukça geçmiş tarihlere dayanmakta ve en eski ekonomik ve siyasi iş birliği olarak bilinmektedir. İlk kez, Macar Kralı I. Charles’ın ev sahipliğinde 1335 yılında, ‘Vişegrad Kongresi’ adı altında Macaristan’ın Vişegrad kasabasında toplanılmıştır. Kongreye, Bohemya Kralı John ve Polonya Kralı III. Kazimir katılmıştır. Kongrenin toplanma amacı, devletlerarası sorunları çözmek, dostluğu sağlamak, güvenliği sağlamak ve iş birliğini geliştirmek olmuştur. Günümüzdeki Vişegrad Grubu’nun temelleri bu kongreye dayanmakta ve çoğunlukla aynı işleyişle devam etmektedir. Grup, 1991 yılında ‘Vişegrad Üçlüsü’ olarak anılmaktaydı. Daha sonra ise Çekoslovakya’nın, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ayrılması üzerine 1993 yılında, yapısını bozmadan ‘Vişegrad Dörtlüsü’ olarak var olmaya devam etmişlerdir. Yeni kurulan grup ile geçmişteki grubun amaç ve hedefleri hemen hemen aynı olmuştur. Grubun temel amacı, Avrupa Birliği’ne alternatif bir yapılanma olmak değil, aksine birliğe entegre olmaktır. 1999 yılında, Macaristan, Polonya ve Çek Cumhuriyeti NATO üyesi olurken Slovakya 2004 yılında üye olmuştur. 2004 yılında dört ülke de Avrupa Birliği’ne tam üye olmuştur. Vişegrad Grubu, yılda bir kez zirve gerçekleştirir ve düzenledikleri bu zirvelerde dönem başkanlıkları üye ülkeler arasında dönüşümlü olarak gerçekleştirilir. Aynı zamanda Vişegrad Grubu, 2000 yılında bölgesel iş birliğinin geliştirilmesine yönelik ‘Uluslararası Vişegrad Fonu’nu kurmuştur (Erdem, 2011).
Sonuç
Tarihi oldukça eskilere dayanan Vişegrad Grubu’nun, bulunduğu coğrafyanın siyasetinde önemli bir rol oynayabileceği düşünülmektedir. Keza son zamanlarda gündemde olan Polonya-Belarus sınırında yaşanan göçmen kriziyle ilgili Polonya’ya yapmış oldukları destek, grubun üye ülkeler arasındaki dayanışma faaliyetlerinin ve bulundukları bölgenin siyasetinde aktif olduklarının bir göstergesidir. Bu bağlamda, grubun geçmişten günümüze hedeflemiş olduğu üye ülkeler arası iş birliği sağlama amacı geçerliliğini korumaktadır. Bununla birlikte grup, her ne kadar AB ile entegre olma amacı gütmüş olsa da özellikle mülteci krizi konusunda AB ile uzlaşmazlıklar yaşamıştır. Öte yandan Brexit sürecinde AB’den dışlanma hissiyatlarının da etkisiyle kendi aralarındaki dayanışma artmıştır. Sonuç olarak, V4 ülkeleri kendi aralarında oluşturmuş oldukları güçlü ilişkiler doğrultusunda önemli bir konumda yer almaktadır.
Yeliz Kıroğlu tarafından The FEAS Journal adına hazırlanmıştır.
Kaynakça
Alpar, G. (2020, Kasım 3). Orta Avrupa’da Farklı Bir Siyasal Yaklaşım: Vişegrad Dörtlüsü. Stratejik Düşünce Enstitüsü: https://www.sde.org.tr/guray-alpar/genel/orta-avrupada-farkli-bir-siyasal-yaklasim-visegrad-dortlusu-kose-yazisi-19909 adresinden alındı
Erdem, S. Y. (2011). Vişegrad Grubu Üzerine Bir Analiz: Oluşumu, İşleyişi, Etkileri ve Sorunlar. OPUS, 2963-2966.
